Hanna Arendt, een joodse filosofe die Nazi-Duitsland na een arrestatie in 1933 ontvlucht. Vervolgens helpt ze jonge joden vanuit Parijs naar Palestina te vertrekken en vlucht ze in 1941 verder, via Portugal, naar Amerika. Daar werd ze, naast haar werk als filosoof, een steeds belangrijkere stem in het openbaar debat. Tot haar plotselinge dood in 1975, was ze een originele stem, bijvoorbeeld ronde de Vietnamoorlog en het Watergate-schandaal.
Hannah Arendt spreekt in haar werk geregeld over de Amor Mundi, de liefde voor de wereld. Het is die liefde die haar steeds weer uit haar geliefde werkkamer duwt om zich met het publieke debat te bemoeien. Tegelijk draait haar laatste werk juist over de innerlijke dialoog. Een dialoog die u en ik ook in onszelf aantreffen en die, vanuit de stilte tot een voorzichtig oordeel over de wereld kan leiden. Arendt laat zien hoe u tijdens het denken ‘twee-in-één’ bent. In gesprek met een ander bent u vast duidelijker, maar als u het nog niet weet en de stilte niet opvult met nog meer nieuws, dan weegt u voors en tegens af, nog onbepaald, dan voert u een inwendig gesprek.
Dat gesprek binnen in u, wordt gevoed door de wereld, door de media. Uit liefde voor de wereld, is het dus goed om het nieuws zo nu en dan op afstand te zetten en Arendt voorspelt dat bij u dan een nieuw oordeel op zal borrelen. Een oordeel waar u dan mogelijk mee verder wil uit liefde voor die wereld. Twijfelend maar dapper. Want als we geen tijd nemen voor een eigen oordeel, dan volgen we de kudde blind, ook als het volk de weg kwijt is.

In de lezing neemt Albert Mark van Leeuwen je mee in het denken van Hannah Arendt. Haar denken wordt kort aangevuld met de Duitse denker Jurgen Habermas die ons laat zien hoe we er samen uit komen en met Beatrice de Graaf de Nederlandse historicus die een pleidooi doet om de basis van onze normen en waarden af te stoffen. Daarbij daagt hij je uit om zelf te twijfelen en een eigen oordeel te formuleren in het licht van de aloude filosofie en het nieuws van vandaag.

Albert Mark van Leeuwen  is docent Filosofie & Maatschappijleer en is afgestudeerd op de politieke filosofie van Hannah Arendt en Jürgen Habermas.

Hij publiceert met enige regelmaat opinie-artikelen.

Het leerlingvolgsysteem kan een gesprek met de leerling nooit vervangen (Trouw 27-1-‘23)

Taal ontstaat niet in een woordenboek, maar in gezamenlijk gebruik (De Volkskrant)